Rodzaje nośników danych – przechowywanie informacji dawniej i dziś
Człowiek od czasów co najmniej starożytnych potrzebował nośników danych. Na przestrzeni wieków stosowano w tym celu różnorodne materiały i urządzenia. O wyborze konkretnych sposobów przechowywania informacji zadecydowała przede wszystkim dostępność materiałów oraz poziom rozwoju technologii. Jakie rodzaje nośników danych stosowało się dawniej i które z nich używane są obecnie?
Definicja i rodzaje nośników danych
Na wstępie warto zaznaczyć, że w praktyce każdy przedmiot jest w stanie przekazywać jakieś informacje. Jednak zgodnie z definicją, przyjmuje się, że nośniki danych to fizyczne lub wirtualne media, które służą do ich przechowywania, przenoszenia i udostępniania. Mogą mieć różne formy, ale wśród podstawowych rodzajów nośników danych warto wyróżnić:
- Dyski twarde (zewnętrzne dyski HDD) – są to popularne nośniki danych w komputerach stacjonarnych i laptopach. Dyski zewnętrzne HDD używają magnetycznych płyt do przechowywania informacji.
- Karty pamięci SSD (Solid State Drive) – coraz bardziej popularne, ponieważ korzystają z pamięci flash, co sprawia, że są szybsze i mniej zawodne od tradycyjnych dysków twardych.
- Płyty optyczne – płyty CD, DVD i Blu-ray używane do przechowywania informacji w formie optycznej. Dane są zapisywane na powierzchni płyty za pomocą lasera.
- Pendrive’y i karty pamięci – są to przenośne nośniki, które korzystają z pamięci typu flash do przechowywania danych. Pendrive’y są podłączane do portu USB, podczas gdy karty pamięci są stosowane w dowolnym urządzeniu wyposażonym w odpowiedni port.
- Taśmy magnetyczne – stosowane do w przypadku dużych ilości danych, takich jak kopie zapasowe w dużych systemach informatycznych.
- Chmura – oferuje zdalny dostęp do danych, które są przenoszone na zdalne serwery.
Papier – ponadczasowy sposób przechowywania informacji
Papier również uważany jest za nośnik danych, szczególnie w kontekście tradycyjnych form pisemnych. Chociaż jest to forma analogowa, nadal odgrywa ważną rolę w przechowywaniu informacji.
Papier może być wykorzystywany do zapisywania tekstów, rysunków, diagramów i innych form informacji. Może to obejmować książki, czasopisma, zeszyty, notatki, dokumenty, mapy, plakaty itp. Dane są zapisywane na papierze przy użyciu druku lub różnych narzędzi pisarskich.
Chociaż papier ma swoje ograniczenia, takie jak ograniczona pojemność, trudności w wyszukiwaniu danych i podatność na uszkodzenia fizyczne czy utratę, wciąż jest szeroko stosowany ze względu na swoją prostotę i łatwą dostępność.
Wraz z rozwojem technologii cyfrowych, duża część danych pierwotnie zapisywanych na papierze, obecnie jest przekształcana na formę elektroniczną. Wciąż jednak odgrywa istotną rolę w wielu dziedzinach życia, zwłaszcza w edukacji, medycynie, archiwizacji oraz sztuce.
Nośnik danych w prehistorii
Już w prehistorii człowiek używał ścian jaskiń w celu utrwalania i przechowywania informacji. Obecnie, taka „baza danych” zmieściłaby się w całości na megabajtowym pendrive’ie.
Jednak w ciągu ostatnich kilkudziesięciu tysięcy lat ilość informacji, z którymi musimy operować, znacząco wzrosła. Dlatego obecnie wykorzystujemy zewnętrzne nośniki danych takie jak dyski twarde lub chmura, co jest jednym z najbardziej efektywnych i skutecznych sposobów.
Uważa się, że historia zapisywania informacji i ich przechowywania rozpoczęła się około 40 tysięcy lat temu. Na powierzchniach skał i ścianach jaskiń zachowały się bowiem wizerunki przedstawicieli świata zwierzęcego późnego paleolitu.
Znacznie później zaczęto używać glinianych tabliczek. Na ich powierzchni człowiek mógł nakładać obrazy i robić notatki za pomocą spiczastego patyczka. Wadą glinianej formy przechowywania informacji była jej kruchość i czasochłonność całego procesu.
Tworzenie nośników danych w starożytnym Egipcie i Ameryce Południowej
Około pięciu tysięcy lat temu w Egipcie zaczęto stosować bardziej zaawansowane nośniki danych – papirusy. Zapiski umieszczano na specjalnych arkuszach, które wykonywano z przetworzonych łodyg roślin.
Ten rodzaj przechowywania informacji był bardziej zaawansowany – arkusze papirusu okazały się bowiem lżejsze niż gliniane tabliczki, przez co stanowiły bardziej wygodną formę. Z tego powodu metoda ta przetrwała aż do XI wieku naszej ery.
Równolegle, w Ameryce Południowej starożytni Inkowie wymyślili system zwany „quipu” lub „khipu”. Oparty był on na węzłach i składał się z serii linek, które były mocowane do głównego sznura. Każda z nich różniła się kolorem i miała inną długość.
Quipu mógł być używany do przechowywania informacji na temat demografii, finansów lub w celu tworzenia kalendarzy i opowieści. Tajemnice systemu nie zostały jeszcze do końca zbadane. Naukowcy nadal nie są pewni, jak dokładnie odczytać wszystko, co zostawili po sobie Inkowie.
Kultowy nośnik zapisywania danych – papier
Następnie głównym nośnikiem informacji na świecie stał się papier. Przez kilka stuleci tylko on wykorzystywany był do zapisywania danych.
Na początku XIX wieku zaczęły pojawiać się pierwsze arkusze perforowane, które były wykonywane z grubej tektury. Te prymitywne maszynowe nośniki danych zaczęto powszechnie wykorzystywać do liczenia mechanicznego. Wykorzystywano je w szczególności przy przeprowadzaniu spisów ludności.
Później metody zaczęły znacząco ewoluować, szczególnie w momencie wynalezienia druku, który znacząco zdeterminował sposób zapisywania danych. Natomiast gdy zbliżyliśmy się do przełomu technologicznego w XX wieku, urządzenia elektroniczne zaczynały stopniowo zastępować ten mniej trwały sposób magazynowania informacji.
Sposoby na bezpieczne przechowywanie danych
Wrażliwe dane powinny być zawsze chronione przed nieautoryzowanym dostępem. Można to osiągnąć poprzez ich zaszyfrowanie, stosowanie silnych haseł, czy też korzystanie z bezpiecznych sieci. Oto kilka wskazówek:
- Backup – warto wyrobić sobie nawyk przechowywania kopii zapasowych. Jest to szczególnie ważne w przypadku utraty pierwotnej kopii danych.
- Aktualizacja – ważne jest, aby regularnie aktualizować dane w celu utrzymania porządku.
- Przechowywanie danych na różnych nośnikach i w różnych lokalizacjach może pomóc zapewnić ich bezpieczeństwo w przypadku awarii jednego systemu przechowywania.
- Dostępność – dane powinny być łatwo dostępne dla osób, które ich potrzebują. Może to być chmura lub dyski sieciowe.
- Ochrona przed uszkodzeniem – fizyczne nośniki danych, takie jak dyski twarde, zewnętrzne dyski SSD, pamięć flash czy taśmy, mogą ulec uszkodzeniu. Szczególnym zagrożeniem są czynniki takie jak temperatura, wilgoć, pole magnetyczne itp. Ważne jest, aby przechowywać je w odpowiednich warunkach.
Warto pamiętać o środkach ostrożności podczas przechowywania danych w chmurze. Jak każda usługa internetowa, jest ona bowiem narażona na cyberataki. Dlatego ważne jest wybranie dostawcy usług, który oferuje zaawansowane funkcje bezpieczeństwa.
Jednak niezależnie od nośnika, który wybierzesz, zawsze wykonaj kopię swoich najważniejszych danych. Dobrą praktyką jest przechowywanie co najmniej jednej kopii danych poza lokalizacją pierwotną (na przykład w innym budynku lub w chmurze).
Niszczenie zbędnych danych – dlaczego jest takie ważne?
Niszczenie zbędnych danych to niezwykle ważny aspekt zarządzania informacjami, zarówno dla osób indywidualnych, jak i firm. Jest to kwestia nie tylko miejsca na dysku czy utrzymywania porządku, ale przede wszystkim prywatności i bezpieczeństwa.
Niezależnie od tego, czy mówimy o dokumentach firmowych, czy o osobistych zdjęciach i wiadomościach, wszystkie te dane mogą zawierać wrażliwe informacje. Jeśli nie są już potrzebne, mogą stać się potencjalnym celem dla hakerów lub osób trzecich. Niewłaściwe magazynowanie starych, niepotrzebnych danych zwiększa ryzyko naruszenia prywatności i ujawnienia informacji, które mogą być wykorzystane w szkodliwy dla nas sposób.
Niszczenie danych jest też kluczowe dla RODO, które wymaga od firmy odpowiedniego zarządzania danymi, w tym ich usuwania, gdy nie są już potrzebne. Niewłaściwy depozyt informacji może prowadzić do surowych kar finansowych i uszczerbku na reputacji.
Jeśli masz duże ilości niepotrzebnych dokumentów, pendrive’ów, płyty CD, warto skorzystać z usług profesjonalnego niszczenia nośników danych, w tym także papieru, co zapewni odpowiedni poziom bezpieczeństwa.
Nośniki danych dawniej i dziś – podsumowanie
W powyższym artykule przypomnieliśmy między innymi początki przechowywania informacji. Zaczynając od starych systemów, takich jak papier, ręcznie pisane księgi, przeszliśmy do pierwszych komputerowych nośników. Przede wszystkim chcieliśmy zwrócić uwagę na ogromny postęp technologiczny, który pozwolił na przechowywanie coraz większej ilości informacji w coraz mniejszych urządzeniach.
Celem było też podkreślenie wagi bezpieczeństwa danych, zarówno w kontekście ochrony przed ich utratą, jak i ochrony prywatności. Warto pamiętać, że pomimo błyskawicznego rozwoju technologii, żaden nośnik danych nie jest w pełni doskonały. Każdy z nich ma swoje ograniczenia, dlatego warto stosować zasady bezpiecznego magazynowania. Może to być np. tworzenie kopii zapasowych i regularne aktualizowanie przechowywanych informacji.
W przypadku zalegających nośników danych zaleca się autoryzowane niszczenie, co jest istotne zarówno dla bezpieczeństwa, jak i ochrony wizerunku firmy. W tym celu warto skorzystać z usług firmy, która potrafi utylizować zarówno zewnętrzne nośniki danych, jak i dokumentację papierową.